‘Wie alle dingen wil ontvangen moet alle dingen loslaten’. Hoezeer is deze uitspraak van de middeleeuwse mysticus Meester Eckhart ook van toepassing op creativiteit? Kun je creativiteit bewerstelligen, of overkomt het je; spontaan wanneer je jezelf hiervoor openstelt. Ontvankelijk bent. Dit laatste lijkt eenvoudig, maar is het niet. Het vraagt moed. Je moet daarvoor de poort van het niet weten en bepalen passeren. Dit betekent ook loslaten. Ik baseer mij op hetgeen psychosynthese therapeut Ben Bos hierover heeft geschreven.
Loslaten van het verleden, want in de creatieve handeling ben ik aandachtig aanwezig in het hier en nu waarbij alles samensmelt in het actuele punt van werken. Natuurlijk is het verleden wel in mij aanwezig maar het bepaalt mij niet. Ik gebruik het om tot een nieuw concept te komen.
Loslaten van de toekomst, want ik ben niet bezig met wat er straks zal gaan komen. Hierdoor ben ik zonder angst en zonder zorgen aanwezig in het moment van nu. Eenpuntig en geconcentreerd. Creativiteit staat daarmee gelijk aan mindfulness.
Loslaten van mijn ‘maskers’ , mijn verschillende ‘ik-kanten’ (subpersonen) waarmee ik mij manifesteer in de maatschappij, maar die in het creatieve proces irrelevant zijn: “Pogingen om mij beter voor te doen dan dat ik werkelijkheid ben, imponeren, manipuleren, beïnvloeden, gelijk willen hebben, willen behagen of opvallen, dat alles valt weg, raakt afwezig verdampt”. Hierdoor word ik weer onschuldig, open en spontaan.
Loslaten van negatieve, dwingende en vernietigende gedachten over mijzelf. In het creatieve proces dienen zich uiteenlopende gedachten en gevoelens aan: aarzelingen, onzekerheden, gevoelens om niet te voldoen, schuld-, of schaamtegevoel, angst voor mislukking, ongeduld, pijn, crisis, vermoeidheid, zinloosheid evaringen. Juist door niet inperkend te denken, maar door creatief te ontwerpen, kom ik tot grensverleggende activiteit.
Loslaten van het bekende. Door dit alles los te laten en ontvankelijk te zijn voor wat zich voordoet en hierop te vertrouwen, krijgt inspiratie een kans om zich in je te openbaren (letterlijk de ‘spiritus’ , de geest komt over mij) “Ik bepaal niet en dus ik ben open voor een intensiteit waarin ik bestaansrecht heb; de geest kan ik beleven als de Geest Gods, die me wordt aan- of ingeblazen. Ik zie ineens een geheel dat nieuw is; alles wordt nieuw, fonkelend van samenhang en verwijzing naar grotere gehelen, die mijn bevattingsvermogen te boven gaan”
Bron: Ben Bos, Alles is een, Kanttekeningen over psychologie en mystiek, Helios Boeken, De Beuk, Amsterdam 2004.
Zelf creatief aan de slag met beeldhouwen? Klik hier voor de workshops.